Για τι παλεύουμε

Καλούμε τους εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές να απαιτήσουν:

· Αναδιοργάνωση της Εκπαίδευσης (σε δομή και περιεχόμενο) με κριτήριο την ικανοποίηση των μορφωτικών αναγκών των νέων (την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, τη γνώση της φυσικής και κοινωνικής νομοτέλειας, τους νόμους της κοινωνικής εξέλιξης), την προετοιμασία τους για την επαγγελματική και κοινωνική ζωή και δράση.

· Αποκλειστικά Δημόσια Δωρεάν Παιδεία. Κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δράσης στην Εκπαίδευση.

· 2χρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή

· Ενιαίο 12χρονο Δημόσιο Δωρεάν Σχολείο ολόπλευρης μόρφωσης για όλους μέχρι τα 18 τους χρόνια

· Επαγγελματική εκπαίδευση σε δημόσιες δωρεάν σχολές με κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα

· Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση στην υπηρεσία του λαού (ανάπτυξη της έρευνας, της επιστήμης και της τεχνολογίας και την εφαρμογή τους στην ικανοποίηση των διευρυμένων αναγκών του).

Είναι φανερό ότι το σχολείο των λαϊκών αναγκών συγκρούεται με τον πυρήνα της αστικής ιδεολογίας που θέλει το σχολείο μηχανισμό ενσωμάτωσης των νέων και αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης που το κεφάλαιο έχει ανάγκη. Η οικοδόμηση του σχολείου των σύγχρονων λαϊκών αναγκών είναι υπόθεση του λαού, είναι μέτωπο πάλης του εργατικού λαϊκού- κινήματος στην κατεύθυνση κατάκτησης της δικής του εξουσίας. Πάλη που θα κατακτά επιμέρους στόχους, θα επιβάλλει βελτιώσεις, θα κάνει συνείδηση στο λαό την αναγκαιότητα του άλλου δρόμου ανάπτυξης με κριτήριο την ικανοποίηση του συνόλου των λαϊκών αναγκών.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΟΝΕΩΝ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ

Κυριακή 31 Δεκεμβρίου 2017

Ευχές για το 2018 από τη Δημοκρατική Ενότητα Γονέων Περιστερίου


Το περιεχόμενο των σπουδών στα σοβιετικά ανώτατα ιδρύματα


Σοβιετική αφίσα του 1976
Βασικό ζητούμενο ως προς τον σχεδιασμό των προγραμμάτων σπουδών στα σοβιετικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα ήταν η ολόπλευρη προετοιμασία των φοιτητών ώστε να αντεπεξέλθουν στα μελλοντικά τους καθήκοντα ως στελεχών της σοβιετικής κοινωνίας και οικονομίας. Για το σκοπό αυτό, πρώτιστη μέριμνα ήταν η απόκτηση μιας ολοκληρωμένης επιστημονικής αντίληψης του κόσμου. Έτσι, οι σπουδές οργανώνονταν κατά τέτοιον τρόπο ώστε οι φοιτητές να κατακτήσουν με επάρκεια τη γνώση των βασικών νόμων που διέπουν την ανάπτυξη της φύσης και της κοινωνίας, να τους κατανοήσουν σε βάθος ώστε να μπορούν να τους εφαρμόσουν σωστά όταν κληθούν να ασκήσουν τα καθήκοντά τους ως εργαζόμενοι, να μπορούν να αναπτύξουν δημιουργικά την επιστημονική τους δραστηριότητα από όποιο πόστο κληθούν να υπηρετήσουν την ανάπτυξη της σοσιαλιστικής κοινωνίας και οικονομίας.
Στη συνέχεια, θα ασχοληθούμε με βασικές πλευρές που αφορούν τη διάρθρωση των προγραμμάτων σπουδών και εν γένει το περιεχόμενο των σπουδών στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της ΕΣΣΔ, βασιζόμενοι κυρίως στα όσα αναφέρονται σε μελέτη που εκπόνησε το 1968, για το Διεθνές Ινστιτούτο Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού της UNESCO, ομάδα Σοβιετικών επιστημόνων με επικεφαλής τον K. Nozhko.

Η οργάνωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη Σοβιετική Ένωση



Επιστημονικό Ερευνητικό Κέντρο στη Σαμαρκάνδη (Ουζμπεκιστάν)

Συνεχίζουμε σήμερα το αφιέρωμά μας «Οκτωβριανή Επανάσταση και Παιδεία », στρέφοντας το βλέμμα, όπως είχαμε προαναγγείλει, στην Ανώτατη Εκπαίδευση.
Ουσιαστικά, η ιστορία της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη Σοβιετική Ένωση είναι η ιστορία της αναζήτησης της βέλτιστης λύσης στο ερώτημα πώς η παραγωγική διαδικασία της Ανώτατης Εκπαίδευσης θα στελεχώσει τη σχεδιοποιημένη οικονομία και, γενικά, θα εξυπηρετήσει τις ανάγκες της σοβιετικής κοινωνίας.

Το Πανεπιστήμιο της Μόσχας τα χρόνια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου


Από τη Μάχη της Μόσχας
Στο πλαίσιο του αφιερώματός μας με θέμα «Οκτωβριανή Επανάσταση και Παιδεία», αξίζει να σταθούμε λίγο παραπάνω στο σύστημα της Ανώτατης Εκπαίδευσης και της Ερευνας στην ΕΣΣΔ.
Καθώς στρέφουμε το βλέμμα στα πανεπιστήμια του σοσιαλισμού, παίρνουμε αφορμή από μια επέτειο: Σαν χτες, 5 Δεκέμβρη, πριν από 76 χρόνια, ο Κόκκινος Στρατός και ο ηρωικός λαός της Μόσχας ξεκίνησαν την αντεπίθεσή τους απέναντι στους ναζί κατακτητές, που είχαν φτάσει στις παρυφές της πρωτεύουσας. Τα χρόνια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου αποτέλεσαν μια περίοδο στην οποία, πέραν της εποποιίας του Κόκκινου Στρατού που τσάκισε το ναζισμό, αλλά και των περίπου 20 εκατομμυρίων νεκρών της Σοβιετικής Ενωσης, η ανωτερότητα και οι τεράστιες δυνατότητες του σοσιαλισμού αποδείχθηκαν και από την παράλληλη εποποιία που έγραψε ο σοβιετικός λαός και στα μετόπισθεν, μεταξύ άλλων και στον τομέα της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Με αφορμή λοιπόν την επέτειο έναρξης της σοβιετικής αντεπίθεσης στη γερμανική «Επιχείρηση Τυφώνας», που είχε στόχο την κατάληψη της Μόσχας, το αφιέρωμά μας σήμερα θα ασχοληθεί με τη λειτουργία του Πανεπιστημίου της Μόσχας στα χρόνια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου για την ΕΣΣΔ, βάσει στοιχείων που το ίδιο παραθέτει. Προφανώς, ανάλογα ήταν και όσα συνέβησαν και στα υπόλοιπα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας.

Παρασκευή 29 Δεκεμβρίου 2017

Τα παιδιά, η προνομιούχα τάξη στην ΕΣΣΔ!


Ώρα φαγητού σε παιδικό σταθμό

Στη Σοβιετική Ενωση τα παιδιά ήταν πραγματικά η «προνομιούχα τάξη». Η ικανοποίηση των πιο διαφορετικών αναγκών της σωματικής και ψυχικής υγείας των παιδιών, της σωματικής και πνευματικής ανάπτυξης, αποτέλεσε το αντικείμενο της πιο θερμής φροντίδας της σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Ένα μήνα μετά τη σοσιαλιστική επανάσταση, στις 20 Δεκέμβρη του 1917, πριν καλά - καλά σταθεροποιηθεί η εξουσία της εργατικής τάξης, εκδίδεται διακήρυξη του Λαϊκού Επιτροπάτου Παιδείας που αποτυπώνει τις προτεραιότητες της επαναστατικής εξουσίας: «Η αγωγή των παιδιών προσχολικής ηλικίας είναι ένα από τα ουσιαστικότερα προβλήματα του καιρού μας. Στο τσαρικό καθεστώς η ιδέα για πλατιά ανάπτυξη της προσχολικής αγωγής συναντούσε για πολύ ευνόητους λόγους μικρή συμπάθεια στην άρχουσα τάξη (τα ιδρύματα προσχολικής αγωγής στην τσαρική Ρωσία ήταν μετρημένα και δεν ξεπερνούσαν σε ολόκληρη την επικράτεια τα 280). Εκεί που στραγγαλιζόταν ό,τι λογικά σκεπτόμενο υπήρχε, εκεί δεν υπήρξε και δεν μπορούσε να υπάρξει θέση για τη φροντίδα των παιδιών, για τη σωματική και πνευματική τους ανάπτυξη. Η ελεύθερη δημοκρατική Ρωσία, που χτίζει τη νέα ελεύθερη ζωή της, πρέπει κατά κύριο λόγο, να φροντίζει για τους αδύνατους των αδυνάτων».1 Το 1918, το σύστημα προσχολικής διαπαιδαγώγησης, οι παιδικοί σταθμοί εντάσσονται στην ευθύνη του υπουργείου Παιδείας και αποτελούν κομμάτι του σοσιαλιστικού εκπαιδευτικού συστήματος.

«Τι γνωρίζει ο Ιβάν που δεν γνωρίζει ο Τζόνι... » (Γ' μέρος)


Συνεχίζουμε σήμερα το αφιέρωμά μας «Οκτωβριανή Επανάσταση και Παιδεία» με το τρίτο και τελευταίο μέρος από τη σειρά δημοσιευμάτων από το βιβλίο του 1961, με τίτλο «What Ivan Knows That Johnny Doesn't» («Τι γνωρίζει ο Ιβάν που δεν γνωρίζει ο Τζόνι») του Arther S. Trace Jr.
Πρόκειται για μια συγκριτική μελέτη μεταξύ της σοβιετικής και αμερικανικής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στα πεδία 1) της Ανάγνωσης, 2) της Λογοτεχνίας, 3) των ξένων γλωσσών, 4) της Ιστορίας και 5) της Γεωγραφίας, μελέτη η οποία βασίζεται στα βιβλία και στα αναλυτικά προγράμματα των μαθημάτων αυτών. Θυμίζουμε ότι ο συγγραφέας σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί φιλοσοβιετικός, το αντίθετο μάλιστα, προσπαθεί να ασκήσει πολεμική στην ΕΣΣΔ, ωστόσο μελετά με αντικειμενικότητα τα δυο εκπαιδευτικά συστήματα προκειμένου να βοηθήσει με συμβουλές τα σχολεία της χώρας του.
Στο σημερινό μας δημοσίευμα παρουσιάζουμε, από το αντίστοιχο κεφάλαιο του βιβλίου του Τρέις, το τι διδάσκονταν στην Ιστορία οι μαθητές στο σοβιετικό σχολείο. Εχει αξία να σταθούμε στο μάθημα της Ιστορίας, καθώς είναι πρόσφατη στη χώρα μας η συζήτηση γύρω από την πρόταση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής που δουλεύει πάνω στην αναμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων της Ιστορίας στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο. Επιπλέον, το μάθημα της Ιστορίας είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα για να αντιληφθούμε πώς πολύ καλύτερα κατανέμεται η ύλη, χωρίς αλληλοεπικαλύψεις, όταν το σχολείο είναι ενιαίο και δεν διασπάται η συνέχειά του από βαθμίδα σε βαθμίδα. Από το βιβλίο του Α. Τρέις δεν παραθέτουμε τι μάθαιναν στην Ιστορία οι μαθητές στα αμερικανικά σχολεία, γιατί μάλλον δεν χρειάζεται: Διαβάζοντας το τι μάθαιναν οι μαθητές στην Ιστορία στην ΕΣΣΔ τις δεκαετίες του '50 και του '60, κάνουμε αναπόφευκτα στο μυαλό μας τη σύγκριση με το τι μαθαίνουν σήμερα οι μαθητές στην Ελλάδα... και σ' αυτήν τη σύγκριση ακόμα, η ΕΣΣΔ «νικάει κατά κράτος»!

Τι γνωρίζει ο Ιβάν που δεν γνωρίζει ο Τζόνι... (Β' μέρος)


Στο προηγούμενο δημοσίευμά μας μιλήσαμε για το «Σπούτνικ Σοκ», τον πανικό που προκάλεσε στις ΗΠΑ και ευρύτερα στον καπιταλιστικό κόσμο η εκτόξευση από την ΕΣΣΔ του πρώτου δορυφόρου που μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη και τις συγκρίσεις που φούντωσαν εκείνο το διάστημα γύρω από τα εκπαιδευτικά συστήματα της Σοβιετικής Ενωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Συνεχίζουμε σήμερα με αποσπάσματα από μια τέτοια μελέτη που πρωτοεκδόθηκε σε βιβλίο το 1961 στη Νέα Υόρκη, με τίτλο «What Ivan Knows That Johnny Doesn't» («Τι γνωρίζει ο Ιβάν που δεν γνωρίζει ο Τζόνι») από τον Arther S. Trace Jr (εκ παραδρομής ο «δαίμον του Τυπογραφείου» στο πρώτο μέρος του αφιερώματος απέδωσε λάθος το όνομα του συγγραφέα ως Arthur, αντί για Arther που είναι το σωστό). Θυμίζουμε ότι ο συγγραφέας σε καμιά περίπτωση δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί φιλοσοβιετικός, το αντίθετο μάλιστα. Όμως κάνει μια αντικειμενική συγκριτική μελέτη, γι' αυτό και έχει αξία.
Ο Αρθερ Τρέις προσφέρει μια συγκριτική μελέτη μεταξύ της σοβιετικής και αμερικανικής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στα πεδία 1) της Ανάγνωσης, 2) της Λογοτεχνίας, 3) των ξένων γλωσσών, 4) της Ιστορίας και 5) της Γεωγραφίας, μελέτη η οποία βασίζεται στα βιβλία και στα αναλυτικά προγράμματα των μαθημάτων αυτών. Ο συγγραφέας αφιερώνει ένα κεφάλαιο του βιβλίου του διαδοχικά για κάθε ένα από τα πέντε παραπάνω πεδία και στο τελευταίο βιβλίο καταγράφει τα συμπεράσματά του.

Πέμπτη 28 Δεκεμβρίου 2017

Τι γνωρίζει ο Ιβάν που δεν γνωρίζει ο Τζόνι... (α' μέρος)


ΕΣΣΔ: Μάθημα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού το 1928. Το 1959 νικήθηκε ολοκληρωτικά ο αναλφαβητισμός στη Σοβιετική 'Ενωση. Στις ΗΠΑ αυτό δεν έγινε ποτέ κατορθωτό: Ακόμα και σήμερα, το 14% του πληθυσμού είναι αναλφάβητοι
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και ενώ η Σοβιετική Ενωση πάλευε να επουλώσει τις πληγές και τις καταστροφές που άφησε πίσω του, το πρώτο εργατικό κράτος σημείωνε ταυτόχρονα αλματώδη ανάπτυξη σε όλους τους τομείς. Συγκριτικές μελέτες που διεξήχθησαν μεταξύ του 1955 και του 1961 ανέφεραν ότι η Σοβιετική Ενωση εκπαιδεύει δύο έως τρεις φορές περισσότερους επιστήμονες ετησίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στις 4 Οκτώβρη 1957, τοποθετημένος στην κεφαλή ενός πυραύλου R-7, υψώνεται πάνω από το κοσμοδρόμιο «Μπαϊκονούρ» του Καζακστάν ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος της Γης, ο «Σπούτνικ 1». Για πρώτη φορά, μια ανθρώπινη κατασκευή είχε υπερνικήσει τη βαρύτητα. Για πρώτη φορά, η ΕΣΣΔ ξεκάθαρα είχε νικήσει τις ΗΠΑ στον τεχνολογικό τομέα, στον οποίο την παρουσίαζαν δήθεν καθυστερημένη. Η υπεροχή αυτή που επιδεικνύει η ΕΣΣΔ έναντι των καπιταλιστικών κρατών προκαλεί στις ΗΠΑ το λεγόμενο «Σπούτνικ Σοκ», που πέραν όλων των άλλων καταδεικνύει τη μορφωτική υστέρησή της σε σύγκριση με την ΕΣΣΔ.
Χαρακτηριστική του κλίματος που δημιουργήθηκε είναι η μελέτη με τίτλο «What Ivan Knows That Johnny Doesn't» («Τι γνωρίζει ο Ιβάν που δεν γνωρίζει ο Τζόνι») του Arthur S. Trace Jr, που πρωτοεκδόθηκε στη Νεα Υόρκη από τον οίκο «Random House», το 1961.

Το εκπαιδευτικό σύστημα της ΕΣΣΔ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο



Το μετρό της Μόσχας το 1941, όταν χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο στη διάρκεια του πολέμου
Συνεχίζουμε σήμερα το αφιέρωμά μας «Οκτωβριανή Επανάσταση και Παιδεία» και με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου θα δούμε πώς λειτούργησε το εκπαιδευτικό σύστημα της ΕΣΣΔ κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου για τη σοσιαλιστική πατρίδα.
Τα στοιχεία και το κείμενο που ακολουθεί είναι βασισμένο σε σοβιετικό βιβλίο για την εκπαίδευση στην ΕΣΣΔ, που βγήκε αμέσως μετά τον πόλεμο και στην Ελλάδα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Νέα Γενιά».
Πρώτη μέριμνα να σωθούν τα παιδιά
Ο πόλεμος διέκοψε την κανονική σχολική δράση. Το σχολείο ανέλαβε νέα καθήκοντα, όπως το να βοηθήσει στην εκκένωση των εμπόλεμων περιοχών από παιδιά, να φροντίσει για τα παιδιά που απομακρύνονταν και ειδικά τα ορφανά, να προβλέψει για τα ρούχα, τα παπούτσια και το ζεστό φαγητό των παιδιών και να βοηθήσει στην ομαδική και κρατική αγροτική δουλειά.

Ο πολυτεχνικός ορίζοντας με βάση τη γενική μόρφωση


Αποσπάσματα από το άρθρο «Η πολυτεχνική μόρφωση στην ΕΣΣΔ» που υπογράφει η μεγάλη παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη

Φοιτητές σε εθελοντική εργασία, τη δεκαετία του 1920

Συνεχίζουμε σήμερα, στο αφιέρωμά μας «Οκτωβριανή Επανάσταση και Παιδεία», να βλέπουμε τα επιτεύγματα της ΕΣΣΔ στους τομείς της Εκπαίδευσης μέσα από τα μάτια παιδαγωγών και καλλιτεχνών που την επισκέφτηκαν και έγραψαν τις εντυπώσεις τους. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν θα μπορούσαμε να μη σταθούμε στη μεγάλη μας παιδαγωγό Ρόζα Ιμβριώτη. Η Ρόζα επισκέφτηκε τη Σοβιετική Ενωση τη δεκαετία του '50 κι έγραψε αρκετά κείμενα για τις εντυπώσεις της. Στο άρθρο της «Η πολυτεχνική μόρφωση στην ΕΣΣΔ», το οποίο δημοσιεύτηκε στην «Επιθεώρηση Τέχνης» τον Οκτώβρη του 1957, αναφέρεται στο πώς διαρθρωνόταν η ύλη των μαθημάτων ώστε να δίνονται οι επιστημονικές βάσεις, στη σύνδεση με τη σοσιαλιστική οργάνωση της παραγωγής, στην καλλιέργεια δημιουργικού πνεύματος, μεταφέροντας την εμπειρία της από τις σχολικές τάξεις. Σήμερα ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζει απόσπασμα από το συγκεκριμένο ενδιαφέρον άρθρο (διατηρούμε την ορθογραφία της εποχής, οι υπότιτλοι δικοί μας).

Τρίτη 26 Δεκεμβρίου 2017

Σε διαρκή διαπάλη με την παλιά κοινωνία




Μικρή αναφορά στη συμβολή της Ναντέζντα Κονσταντίνοβα Κρούπσκαγια

Η Ντ. Κ. Κρούπσκαγια στα φοιτητικά της χρόνια

Συνεχίζοντας το αφιέρωμά μας στην Παιδεία και την Οκτωβριανή Επανάσταση οφείλουμε να σταθούμε στη συμβολή της Ναντέζντα Κονσταντίνοβα Κρούπσκαγια (1869 - 1939). Η Κρούπσκαγια ήταν σύζυγος του Λένιν, στέλεχος του μπολσεβίκικου κόμματος με μεγάλη συμβολή στην παιδαγωγική θεωρία και στην πρακτική. Ήταν μέλος του Λαϊκού Επιτροπάτου της Παιδείας και από κοινού με τον Λουνατσάρσκι ετοίμασαν τα πρώτα διατάγματα για τη Λαϊκή Παιδεία. Το 1918 εκλέχτηκε τακτικό μέλος της Σοσιαλιστικής Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών. Οργάνωσε μια σειρά εθελοντικούς συλλόγους «Κάτω η αγραμματοσύνη», «Φίλος των παιδιών», ενώ ήταν συντάκτης και σε πολλά περιοδικά για την εκπαίδευση. Με την άμεση καθοδήγησή της ιδρύθηκε και λειτούργησε η Ακαδημία Κομμουνιστικής Αγωγής, που αποτέλεσε τη βάση για τη μόρφωση των εκπαιδευτικών στη χώρα. Εδινε βάρος στην ιδεολογική προετοιμασία του εκπαιδευτικού και στην κατανόηση από τους ίδιους τους εργάτες της ανάγκης για το πολυτεχνικό σχολείο και από τα γραπτά της στήριξε θεωρητικά αυτή την ανάγκη του πολυτεχνικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης, στον οποίο επέμενε ιδιαίτερα ο Λένιν.

Δευτέρα 25 Δεκεμβρίου 2017

Ο Κώστας Βάρναλης επισκέπτεται ένα σοβιετικό σχολείο


Με τον Δ. Γληνό (δεξιά) και τον Κανονίδη, διευθυντή του Ελληνικού Θεάτρου του Σοχούμ, στο Συνέδριο Σοβιετικών Συγγραφέων

Συνεχίζοντας την εξέταση των προσπαθειών και των επιτευγμάτων της Σοβιετικής Ενωσης στον τομέα της Παιδείας, μέσα από τη ματιά μεγάλων παιδαγωγών και λογοτεχνών, ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει σήμερα δυο άρθρα του μεγάλου μας ποιητή Κώστα Βάρναλη, από τον κύκλο των άρθρων του «Τι είδα εις την Ρωσίαν των Σοβιέτ».
Ο Βάρναλης ταξίδεψε το 1934 στη Μόσχα, όπου μαζί με τον Δημήτρη Γληνό πήρε μέρος στο πρώτο Συνέδριο των Σοβιετικών Συγγραφέων (17 Αυγούστου - 1 Σεπτέμβρη) και έμεινε στην πόλη περίπου ένα μήνα, ζητώντας να επισκεφτεί πολλά μέρη, πέρα από τις εργασίες και τις εκδηλώσεις στο πλαίσιο του Συνεδρίου (στα άρθρα του αυτό αναφέρεται και ως Φεστιβάλ). Τα άρθρα που περιγράφουν τις εντυπώσεις του, δημοσιεύτηκαν στα τέλη Σεπτέμβρη - αρχές Νοέμβρη στην εφημερίδα «Ελεύθερος Ανθρωπος» και σε αυτά έχει μεγάλη αξία να αναλογιστούμε την εποχή και να παρατηρήσουμε τη σύγκριση που κάνει ο Βάρναλης με την κατάσταση της Παιδείας στη χώρα μας και τα αιχμηρά του σχόλια.
Το παρακάτω άρθρο τιτλοφορείται «Επίσκεψις εις ένα Σοβιετικό Σχολείο», ενώ δημοσιεύουμε ακόμα και το άρθρο για την καλλιτεχνική μόρφωση των παιδιών, κάτι που τότε για την Ελλάδα αποτελούσε... ξένη λέξη (διατηρούμε την ορθογραφία και τους υπότιτλους του Βάρναλη).

Κυριακή 24 Δεκεμβρίου 2017

Μέσα από τη ματιά του Νίκου Καζαντζάκη... (Β' μέρος)


«Πρέπει να δουλέψουμε με το τουφέκι δίπλα μας», ήταν το σύνθημα αυτής της αφίσας (1920)

Συνεχίζουμε σήμερα στο αφιέρωμά μας «Οκτωβριανή Επανάσταση και Παιδεία » να παρακολουθούμε τις προσπάθειες του νεοσύστατου πρώτου εργατικού κράτους στον τομέα της Εκπαίδευσης, μέσα από τη διεισδυτική ματιά του μεγάλου συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη.
Ο Καζαντζάκης εκφράζεται με συγκίνηση για τη Ρωσία από την πρώτη στιγμή που την επισκέπτεται το 1919, όντας αρχηγός (ως γενικός διευθυντής του υπουργείου Περιθάλψεως που τον είχε διορίσει ο Ελ. Βενιζέλος) μιας ελληνικής αποστολής με σαφέστατο αντικομμουνιστικό χαρακτήρα, για τον επαναπατρισμό των Ελλήνων του Καυκάσου. Το 1920 παραιτείται από τη θέση του στο υπουργείο και από το 1925 έως το 1930 ταξιδεύει άλλες τρεις φορές στη Σοβιετική Ενωση, είτε ως απεσταλμένος εφημερίδας, είτε με πρόσκληση της σοβιετικής κυβέρνησης, γράφοντας και δημοσιεύοντας τις εντυπώσεις του. Μάλιστα, το Γενάρη του 1928, ο Καζαντζάκης μίλησε και σε συγκέντρωση στο θέατρο «Αλάμπρα» της Αθήνας για τη Σοβιετική Ενωση, στο πλαίσιο μιας εκδήλωσης που είχε οργανώσει ο Δ. Γληνός, και ακολούθησαν διώξεις και για τους δυο τους.
Στο βιβλίο του «Ταξιδεύοντας: Ρουσία», ο Καζαντζάκης καταγράφει τις εντυπώσεις και τις εμπειρίες του από αυτά τα ταξίδια και στέκεται με μεγάλο θαυμασμό απέναντι στις προσπάθειες που γίνονται στην Παιδεία. Βέβαια ο Καζαντζάκης δεν υιοθετεί την κομμουνιστική ιδεολογία και γι' αυτό στο βιβλίο του διατυπώνονται κρίσεις και ερμηνείες βαθιά επηρεασμένες από την ιδεαλιστική κοσμοθεωρία του. Αυτή όμως η απόστασή του από την κομμουνιστική ιδεολογία αυξάνει τη βαρύτητα της μαρτυρίας του.

Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου 2017

Μέσα από τη ματιά του Νίκου Καζαντζάκη... (Α' μέρος)






Ο Ν. Καζαντζάκης

Συνεχίζουμε σήμερα στο αφιέρωμά μας με θέμα «Οκτωβριανή Επανάσταση και Παιδεία » να βλέπουμε τις προσπάθειες του νέου εργατικού κράτους στην Εκπαίδευση μέσα από τα μάτια προσωπικοτήτων που ταξίδεψαν στην ΕΣΣΔ και κατέγραψαν τις εντυπώσεις τους. Και σ' αυτό το πλαίσιο, δεν μπορούμε να μη σταθούμε αναλυτικά στον μεγάλο λογοτέχνη Νίκο Καζαντζάκη.
Ο Ν. Καζαντζάκης στο βιβλίο του «Ταξιδεύοντας: Ρουσία» υμνεί την κοσμοϊστορική αλλαγή που έφερε η Επανάσταση και στον τομέα της Εκπαίδευσης και, κυρίως, εντοπίζει το κίνητρο αυτής της αλλαγής, που δεν είναι άλλο από την απελευθέρωση από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, εντοπίζει ότι τα άλματα γίνονται ακριβώς γιατί ο κομμουνισμός για να οικοδομηθεί απαιτεί μορφωμένους ανθρώπους.
Κι έχουν αξία αυτές οι μαρτυρίες από τη δική του πένα, ακριβώς γιατί ο ίδιος αξιοποιήθηκε από την αστική τάξη της χώρας μας αρχικά ενάντια στην Επανάσταση, όταν το 1919-'20 στάλθηκε μαζί με άλλους στον Καύκασο, σε μια προσπάθεια ν' αποτραβήξουν τους Έλληνες της Γεωργίας από το σοσιαλισμό. Όμως, η ίδια του η εμπειρία από όσα βλέπει και ζει τον φέρνουν τελικά στο άλλο στρατόπεδο. Έτσι, ξανακάνει άλλα τρία ταξίδια στη Σοβιετική Ένωση, γυρίζοντάς την απ' άκρη σ' άκρη: «Από το 1925 - 1930 πήγα τρεις φορές στη Σοβιετική Ρουσία κι έμεινα συνολικά δυο χρόνια, γυρίζοντας από το Μινσκ έως το Βλαδιβοστόκ κι από το Μούρμανσκ έως την Μπουχάρα και το Εσματζίν», γράφει. Όσα βλέπει και ζει σε αυτά τα ταξίδια, τον εντυπωσιάζουν και τα καταγράφει παίρνοντας θέση στη διαπάλη που εξελίσσεται στην εποχή ανάμεσα στους δυο κόσμους: «Λέω την αλήθεια όπως την είδαν τα μάτια μου. Η στιγμή που περνούμε είναι τόσο κρίσιμη, που κάθε ψευτιά ή αποσιώπηση της αλήθειας θα ήταν ατιμωτική», ξεκαθαρίζει.

Μεγάλο φινάλε γιορτασμού αδελφοποίησης μεταξύ των εργαζομένων, των αγροτών και των στρατιωτών, τη δεκαετία του 1920

Εντυπωσιάζεται από την προσπάθεια εξάλειψης του αναλφαβητισμού, από την αντιμετώπιση του σοσιαλιστικού κράτους απέναντι στις διάφορες εθνότητές του, από την προσπάθεια να γίνει η επιστήμη προσιτή στο λαό και, φυσικά, από το ίδιο το σοβιετικό σχολείο.
Παραθέτουμε παρακάτω χαρακτηριστικά αποσπάσματα (οι υπότιτλοι δικοί μας):
Κάτω οι αναλφάβητοι!
«"Όλες μας οι ελπίδες, μου 'λεγαν συχνά, κρέμουνται από τη μόρφωση του λαού. Ο φωτισμός του λαού, που για όλα τ' αστικά κράτη είναι ο μεγάλος κίντυνος, για μας είναι η μόνη σωτηρία".
Γι' αυτό, μια από τις πρώτες φροντίδες των μπολσεβίκων ήταν να μάθουν ανάγνωση και γραφή στα εκατομμύρια τους αναλφάβητους. Συστήθηκαν χιλιάδες σύλλογοι με τον τίτλο: "Κάτω οι αναλφάβητοι!", γύριζαν από χωριό σε χωριό, κάθουνταν τρεις τέσσερεις μήνες, μάθαιναν όσους μπορούσαν γράμματα, ανάθεταν σε αυτούς που έμαθαν να διδάξουν και τους άλλους, κι ύστερα έφευγαν κι έτρεχαν σε άλλο αναλφάβητο χωριό.
Φοιτητές, δασκάλοι, υπάλληλοι, εργάτες, όλοι είχαν αναλάβει να φωτίσουν κάθε ομάδα κι ορισμένη περιοχή. Ξέσπασε ιερή σταυροφορία εναντίον του αναλφαβητισμού. Και δεν ήταν σκοπός της σταυροφορίας αυτής να μάθουν μονάχα ανάγνωση και γραφή στους αγράμματους, παρά και να ξυπνήσουν μέσα τους τη συνείδηση της τάξης τους και να τους σπρώξουν να λάβουν μέρος στη σοβιετική αναγέννηση της χώρας. Τίποτα δεν τους διδάσκεται, ούτε μια φράση, που να μην έχει σκοπό να τους φωτίσει και να τους μορφώσει κομμουνιστικά.
Η επιστήμη πολύτιμος οδηγός και συνεργάτης του χερομάχου

Παράλληλα, ξυπνούν στ' ανοργάνωτα αυτά μυαλά κι επιστημονικά και τεχνικά ενδιαφέροντα, όσο μπορούν
«Δεκαπέντε χρόνια σοβιετικής δύναμης». Σοβιετική αφίσα του 1932
προσπαθούν οι μπολσεβίκοι να θέσουν σε στενή επαφή την επιστήμη με το λαό.
Διοργανώνουν ειδικές έκθεσες για να δείξουν στο λαό πόσο η επιστήμη είναι απαραίτητη για την κοινωνική κι οικονομική αναδιοργάνωση της χώρας και πόσο οι επιστήμονες συνεργάζουνται, εντελώς πραχτικά κι αυτοί, με τους εργάτες στα εργοστάσια και με τους μουζίκους στα χωριά.
Στις έκθεσες τούτες τρέχει ο λαός και κοιτάζει με κατάπληξη πόσο η επιστήμη είναι απαραίτητη στη ζωή του ανθρώπου, πώς ήταν, ποσοτικά και ποιοτικά, τα προϊόντα της Ρουσίας πριν και πώς έγιναν άμα ανέλαβε η επιστήμη να τα μελετήσει και να τελειοποιήσει την παραγωγή και την επεξεργασία τους. Για πρώτη φορά καταλάβαιναν οι χοντρόμυαλοι μουζίκοι πως η επιστήμη δεν είναι αφηρημένη ανώφελη θεωρία, μήτε είναι ο σοφός ένας άχρηστος μανιακός του γραφείου, παρά πολύτιμος οδηγός και συνεργάτης του χερομάχου.
Η προσπάθεια αυτή να 'ρθει σε στενή επαφή η επιστήμη με τις άμεσες πραχτικές ανάγκες της χώρας είναι από τις πιο χαραχτηριστικές προσπάθειες της Σοβιετικής Ρουσίας. Η επιστήμη πρέπει να γίνει όργανο του Προλεταριάτου, ένα όπλο κι αυτή για την τελική νίκη, πρέπει λοιπόν όλες της οι θεωρίες κι οι έρευνες να 'χουν άμεσο πραχτικό σκοπό: να υψώσουν την παραγωγή του τόπου, να υψώσουν συνάμα και το πνεματικό επίπεδο του λαού, για να μπορέσει το Προλεταριάτο να στηριχτεί σε φωτισμένες ανθρώπινες μάζες.
Ολα τα αποσπάσματα που δημοσιεύουμε είναι από το βιβλίο «Ταξιδεύοντας: Ρουσία» (εκδ. Καζαντζάκη), που αξίζει να αναζητήσετε και να διαβάσετε ολόκληρο

Η επιστήμη στάθηκε πάντα όργανο της κυρίαρχης τάξης. Στην αρχή οι μάγοι κι οι ιερείς είχαν ορισμένες επιστημονικές γνώσες - πώς κινούνται τ' άστρα κι επομένως πώς μοιράζεται ο χρόνος, πώς θεραπεύουνται μερικές αρρώστιες, πώς καλλιεργούνται καλύτερα τα χώματα, πώς φτιάνουνται τελειότερα όπλα... Τις γνώσες τούτες τις κρατούσαν μυστικές και τις χρησιμοποιούσαν μόνο για να επιβάλλουνται ή να τρομοκρατούν το λαό.
Σήμερα η επιστήμη στις αστικές χώρες είναι όργανο της άρχουσας τάξης. Δεν είναι βέβαια πια μυστική, το εναντίον, σε όλες τις πολιτισμένες χώρες υπάρχει τάση να εκλαϊκεύουνται οι επιστημονικές γνώσες, κι όμως, στην πραγματικότητα, η επιστήμη απομένει ακόμα προνόμιο ορισμένης κοινωνικής τάξης, των πλούσιων γιατί;
Πολλοί λόγοι: Η επιστήμη πουλιέται σαν εμπόρεμα στα πανεπιστήμια και τα πολυτεχνεία, κι είναι για τους φτωχούς πολύ ακριβή, κι αν κανένας από το λαό, ύστερα από πολλούς αγώνες, καταφέρει να περάσει από τις ανώτατες σχολές και να βγει επιστήμονας, είναι υποχρεωμένος, αν θέλει να ζήσει και να προκόψει στην επιστήμη του, να μπει στην υπηρεσία της αστικής τάξης και να εξυπηρετεί κι αυτός, ο άνθρωπος του λαού, τα συφέροντά της. Ετσι όλοι οι επιστήμονες, που αποτελούν το επιτελείο, το οικονομικό, κοινωνικό, πνεματικό ενός τόπου, είναι αναγκαστικά όργανα των αστών όλη η επιστήμη, συνειδητά ή μη, δουλεύει για να πλουτίσουν και να δυναμώσουν οι αστοί.
Επιστήμη αληθινά προσιτή σε όλους
Ήρθε ο καιρός στη Ρουσία να μπει η επιστήμη στην υπηρεσία της άρχουσας τάξης, του Προλεταριάτου, οργανώνοντας σε νέες πλατύτερες βάσες την οικονομική και κοινωνική ζωή των ανθρώπων. Γιατί η διχτατορία του Προλεταριάτου, που τελικό σκοπό της έχει την εξαφάνιση των τάξεων, πρέπει να δημιουργήσει μια νέα επιστήμη που να οργανώσει και να συμφιλιώσει όλες τις παράταιρες ως τώρα επιστημονικές προσπάθειες και να φέρει, όπως στην κοινωνία όμοια και στην επιστήμη, την αρμονία.
Για να πραγματοποιηθεί ο υψηλός αυτός σκοπός, πρέπει πρώτα πρώτα η επιστήμη να γίνει αληθινά προσιτή σε όλους. Πώς; Οχι βέβαια με τη μισερή κι αναγκαστικά επιπόλαιη επιστημονική εκλαΐκεψη, η αστική τάξη ενεργεί μιαν τέτοια προπαγάντα γιατί έχει συφέρο να διαδώσει τεχνικές γνώσες στους εργαζόμενους, για να τους κάμει πιο παραγωγούς και πιο προσοδοφόρους δούλους της. Πέρα όμως από την άμεση πραχτική τους τούτη ανάγκη, η μόρφωση του λαού δεν τη συφέρει. Για να μορφωθεί αληθινά ο λαός, πρέπει ν' απλοποιηθεί ο τρόπος της διδασκαλίας και να δίνουνται μεγάλες ευκολίες στο λαό να καταρτίζεται επιστημονικά. Πρέπει οι μεγάλες μάζες κι όχι πια μονάχα τα εξαιρετικά άτομα να φωτιστούν. Ολος ο λαός πρέπει, επιστημονικά φωτισμένος, να συνεργάζεται για να λυθούν τα μεγάλα οικονομικά και τεχνικά προβλήματα της σύγχρονης ζωής.
Δυο νέοι μορφωτικοί οργανισμοί παίζουν σημαντικό ρόλο στην τεράστια διαφωτιστική προπαγάντα της Σοβιετικής Ρουσίας: το Κλουμπ, η Λέσχη, στις πολιτείες, κι η Αναγνωστική Ισμπα στα χωριά.
Κάθε εργοστάσιο, κάθε φυλακή και στρατώνας, όλα τα σκολειά, τα νοσοκομεία, τα πλοία, έχουν τη λέσχη τους, εκεί οι αναλφάβητοι μαθαίνουν γράμματα, γίνουνται ομιλίες και συζήτησες, ένας διαβάζει δυνατά κι οι άλλοι ακούν και κρίνουν, δίνουνται γιορτές και συναυλίες, η λέσχη είναι πολιτικό, κοινωνικό και πνεματικό φροντιστήριο, όπου ο πολίτης μορφώνεται και μαθαίνει τα δικαιώματα και τα χρέη του.
Κάθε λέσχη έχει το αναγνωστήριό της και τη βιβλιοθήκη της, μπορεί να 'χει και τη μουσική της μπάντα και κάποτε μπορεί να μετατραπεί σε κινηματόγραφο και θέατρο. Στην αρχή έπαιζαν στις διάφορες λέσχες επαγγελματίες περιοδεύοντες ηθοποιοί, σιγά σιγά όμως άρχισαν κι οι εργάτες κι αργότερα κι οι μουζίκοι ν' ανεβαίνουν στην πρόχειρη σκηνή και να παίζουν μόνοι τους, και με τις καταπληχτικές ικανότητες που 'χει ο ρούσικος λαός να μιμείται, να παίζει, να χορεύει, μπορείς συχνά στις ερασιτεχνικές τούτες σκηνές να νιώσεις αληθινή καλλιτεχνική χαρά».
Το Φως - να το σπαθί μας!
Στην ιστορική Ελληνική Σχολή της Οδησσού, ο Ν. Καζαντζάκης μιλάει με τον διευθυντή, τον οποίο χαρακτηρίζει «φανατικό ασκητικό Ελληνα κομμουνιστή», που του εξηγεί πώς αντιμετωπίζονται οι εθνότητες. Ο Καζαντζάκης καταγράφει αυτήν τη συζήτηση:
«-- Ολα τα μαθήματα μας επιβάλλει ο νόμος να γίνουνται στην ελληνική γλώσσα, κανένας δεν μπορεί να διοριστεί εδώ δάσκαλος αν δεν ξέρει να διδάξει ελληνικά. Κάθε λαός να προχωράει από τον εδικό του δρόμο.
Βλέποντάς με να ξαφνιάζουμαι, χαμογέλασε:
-- Η Κομμουνιστική Δημοκρατία, είπε, όχι μονάχα δε σπρώχνει σε ομοιομορφία τις διάφορες εθνότητες, παρά και δυναμώνει τον εθνικό χαραχτήρα της καθεμιάς. Η κομμουνιστική Ιδέα είναι πλούσια αρμονία από πολυποίκιλες φωνές. Κάθε φωνή είναι λεύτερη, μα και συνάμα αρμονικά υποταγμένη στο σύνολο.
Διάλειμμα. Παίζουν, γελούν, παλεύουν οι πιτσιρίκοι - μαθητές και μαθήτριες - στη μεγάλη αυλή του σκολειού. Επαιζαν, γελούσαν, πάλευαν κι οι δάσκαλοι μαζί τους.
-- Αυτή 'ναι η μεγάλη διαφορά! εξακολούθησε ο ασκητικός με το ξουρισμένο κεφάλι σύντροφός μου. Η τσαρική πολιτική πρόγραμμά της είχε να ρουσοποιήσει όλες τις φυλές που κατοικούσαν την αυτοκρατορία, δεν επέτρεπε στα σχολειά να διδάσκεται η μητρική γλώσσα, παρά μονάχα η ρούσικη, απαγορεύουνταν να τυπωθούν βιβλία κι εφημερίδες ή να παρασταθούν θεατρικά έργα ή να γίνουν ομιλίες στην ντόπια γλώσσα, έπρεπε με κάθε τρόπο ν' ατροφήσει η εθνική ψυχή και να επιβληθεί με τη βία σε όλες τις εθνότητες η ρούσικη ψυχή.
»Μα οι μπολσεβίκοι έσπασαν και τις αλυσίδες τούτες. Λίγες μέρες μετά την Επανάσταση, δημοσιεύτηκε η Προκήρυξη των Δικαιωμάτων των Λαών της Ρουσίας, υπογραμμένη από τον Ρούσο Λένιν και τον Γεωργιανό Στάλιν:
»α) Ολοι οι λαοί της Ρουσίας είναι ανεξάρτητοι και ίσοι.
»β) Κάθε λαός έχει το δικαίωμα να διαθέτει τον εαυτό του όπως θέλει.
»γ) Καταργούνται όλα τα ειδικά εθνικά προνόμια.
»δ) Ολες οι εθνικές μειοψηφίες δικαιούνται πια να ξετυλίγουνται λεύτερα.
»Γενναία, τολμηρή, ιστορική προκήρυξη, που δεν τη γέννησε μονάχα ανώτατη ιδεολογική συνείδηση, παρά και γόνιμη, πολύ επιτήδεια, πραχτική πολιτική. Γκρεμίστηκαν τα σύνορα που χώριζαν την κυρίαρχη ως τώρα εθνότητα από τις άλλες φυλές, δεν υπάρχουν πια λαοί τύραννοι και λαοί σκλάβοι. Φίλιωσαν εργάτες και χωρικοί απ' όλες τις ράτσες, λευτερώθηκε κάθε εθνική συνείδηση.
Δεκάδες λαοί αποκτούν για πρώτη φορά αλφάβητο
»Ιδρύθηκαν εθνικά σκολειά σε κάθε τόπο, το γλωσσικό ιδίωμα κάθε λαού θεωρήθηκε ως η επίσημή του γλώσσα, για πρώτη φορά άρχισαν να γράφουνται βιβλία και να τυπώνουνται εφημερίδες σε διάφορες, ακαλλιέργητες ως τώρα, τοπολαλιές. Δεκαοχτώ λαοί - Γιακούτοι, Τσουβάχοι, Κερκέζοι - δεν είχαν αλφάβητο, για πρώτη φορά γράφτηκε τώρα το αλφάβητό τους και τυπώθηκαν βιβλία στη μητρική τους γλώσσα.
»Πολλοί ημιάγριοι λαοί φωτίζουνται. Η Ταταρία όλη πριν από την Επανάσταση είχε 75 μονάχα σκολειά, όπου διδάσκουνταν η ρούσικη μονάχα γλώσσα, ύστερα από δέκα χρόνια είχε πάνω από 2.000 σκολειά, όπου διδάσκουνταν η εθνική τατάρικη γλώσσα. Στο Τουρκεστάν φοιτούσαν επί τσάρου σε όλα εκεί τα σκολειά 300 μονάχα ντόπιοι, ύστερα από δέκα χρόνια λευτεριάς υπήρχαν 673 σκολειά με 45.000 μαθητές, κι ακόμα 1.596 παιδικοί κήποι κι άσυλα παιδιών κι επαγγελματικές σκολές με χιλιάδες σπουδαστές.
»Σε όλες τις γλώσσες τυπώνουνται κάθε χρόνο εκατομμύρια βιβλία, εφημερίδες, διαφωτιστικά φυλλάδια, περιοδικά. Η εργασία που γίνεται τώρα στη Ρουσία για να ξυπνήσει ο άνθρωπος, είναι καταπληχτική. Οι οχτροί την παραγνωρίζουν και τη γελοιοποιούν, οι τυφλωμένοι φίλοι την υπερβάλλουν, μα κι οι δυο έχουν άδικο. Η εργασία που γίνεται εδώ για τις εθνότητες είναι πολύ σημαντική, μα δύσκολη πολύ και δεν έδωκε ακόμα όλους της τους καρπούς. Μα θα τους δώσει.
Σώπασε ο σύντροφος, κι εγώ ώρα πολλή συλλογίζουμουν πόσο σίγουρα κατόρθωσαν οι μπολσεβίκοι με τέτοια φωτισμένη πολιτική να πάρουν με το μέρος τους όλες τις εθνότητες, που ως τώρα συγκατοικούσαν, εχθρικές ή περιφρονημένες, στη Ρουσία. Οταν εσωτερικοί κι εξωτερικοί οχτροί έθεταν σε κίντυνο τη νέαν Ιδέα, οι λαοί τούτοι έπαιρναν πάντα το μέρος εκείνων που τους έδωκαν, ύστερα από τόσους αιώνες, την εθνική τους λευτεριά και την ανθρώπινή τους αξιοπρέπεια. Ετσι σώθηκε η Επανάσταση.
Το πρόβλημα τούτο των εθνοτήτων προσπαθούμε να το λύσουμε με φωτισμό του λαού
Αργότερα, ένας από τους Σοβιετικούς αρχηγούς μου ξηγούσε πλατύτερα:
-- Απ' όλες τις λύσες που μπορούσαν να δοθούν στο τόσο πολύπλοκο αυτό πρόβλημα των εθνοτήτων, αυτή που δώσαμε είναι όχι απλώς εκείνη που μονάχα ταιριάζει στη μαρξική μας ιδεολογία παρά κι η πιο πολιτικά κι οικονομικά σκόπιμη. Βέβαια υπάρχουν κίντυνοι, μα τους ξέρουμε και κάνουμε ό,τι μπορούμε να τους υπερνικήσουμε. Πώς; Φωτίζοντας, μορφώνοντας κομμουνιστικά τους αμόρφωτους ή μεσομόρφωτους ακόμα λαούς μας.
»Ο κομμουνισμός δεν εξαφανίζει, δεν ισοπεδώνει τους χαραχτήρες κάθε ατόμου ή φυλής. Το εναντίον, εντείνει και προστατεύει ό,τι χρήσιμο ιδιότυπο μπορεί κάθε άτομο ή λαός να συνεισφέρει στο σύνολο. Γιατί ξέρει πώς όλοι, άτομα και λαοί, αλληλοσυμπληρώνουνται και συνεργάζουνται. Κι η ομοιομορφία φτωχαίνει το σύνολο.
»Οσο περισσότερο κατανοηθεί η αρχή αυτή του κομμουνισμού, τόσο πιο βέβαιη γίνεται η αρμονική συμβίωση. Μαθαίνουμε τους διάφορους λαούς μας να μην ενδιαφέρουνται αν είσαι Εβραίος ή Τούρκος, Ουκρανός ή Τάταρος, μα μονάχα για ένα να νοιάζουνται: αν είσαι κομμουνιστής ή αστός. Οι πρώτοι, όποιας εθνότητας κι αν είναι, ό,τι χρώμα κι αν έχουν, σε όποια φυλή κι αν ανήκουν, είναι σύντροφοι, οι δεύτεροι, ας είναι και γονιοί μας, είναι οχτροί.
»Και το πρόβλημα τούτο των εθνοτήτων προσπαθούμε να το λύσουμε με τη μόνη μέθοδο που μπορεί να λύσει μια για πάντα και με τρόπο ανώτερο κάθε γόρδιο δεσμό: με φωτισμό του λαού. Το Φως - να το σπαθί μας!».


Αναδημοσίευση από τον Ριζοσπάστη 15/9/2017